|
| 555 # Beeldverhouding compleet zoek # |
Gepost door Misdefinitie op 13-09-2011 om 23:31.
Standaardisatie is een goede methode om problemen op te lossen met betrekking tot elektronische apparaten en hun onderhoud. De IBM-compatible desktop-PC is daar een goed voorbeeld van. Gaat er een onderdeel naar de maan, dan is een vervangingsonderdeel in vrijwel iedere goede computerwinkel te krijgen. Slechte voorbeelden vinden we in de auto-industrie waar voor de particulier de meeste onderdelen slecht te verkrijgen zijn, reeds uit de handel zijn genomen of zo moeilijk te gebruiken zijn dat dure professionele garages het werk moeten opknappen. Met opzet wordt het u extreem moeilijk gemaakt zodat ze veel geld aan u kunnen verdienen. Nog problematischer wordt het echter als het om een kunstmatig gecreëerd probleem gaat dat zelfs door de professionals niet bevredigend op te lossen is. Kijk bijvoorbeeld eens naar moderne televisies, monitoren en andere schermen waarop videobeelden kunnen worden weergegeven. Dommeriken hebben door een veelvoud aan beeldformaten te creëren ervoor gezorgd dat geen enkel beeldscherm meer in staat is om alles correct weer te geven.
Alles past net niet meer.
Wellicht is het u wel eens opgevallen dat het beeld op verschillende schermen drastisch kan verschillen. Dan hebben we het even niet over zaken als beeldkwaliteit en grootte van het scherm, maar puur over de manier waarop het beeld wordt gepresenteerd. Op het ene scherm lijkt het beeld schermvullend terwijl u op het andere scherm steeds zwarte balken onderaan het scherm kunt waarnemen. Soms lijken de beelden erg uitgerekt of juist andersom in elkaar geperst. Op andere momenten is het beeld weer minder scherp of moet u rare onorthodoxe methoden gaan aanspreken die enkel op uw televisie lijken te werken om het beeld te corrigeren. Opnamen die u maakte met uw videocamera, zien er op uw televisie totaal anders uit dan bij oma op haar oude beeldbuis. Af en toe wordt u het bij vrienden zelfs gewaar dat een film die u uit het hoofd kent, nieuwe details lijken te tonen waarvan niemand weet waar dat door komt. Kortom: verschillende beeldschermen van tegenwoordig lijken zich totaal anders te gedragen terwijl het vroeger zo uniform leek.
Neem eens een ruitjespapier voor u en teken daarop een vierkantje van 1 bij 1 centimeter. Om het vierkantje te vergroten, kunnen we zowel de lengte als de breedte met 2 vermenigvuldigen. Het vierkantje wordt dan 2 bij 2 centimeter met een 4 keer zo grote oppervlakte. Zou het vierkantje een beeldscherm voorstellen, dan kunnen we naar hartenlust vergroten en verkleinen, mits we de (beeld)verhouding intact houden door lengte en breedte altijd met hetzelfde getal te vermenigvuldigen of delen. 0,5 bij 0,5 en 3 bij 3 kan, maar 2 bij 1 waarbij we enkel de lengte met 2 vermenigvuldigen vernietigt de verhouding. Het is dan immers geen vierkant meer en als ons beeld vierkant is, zien we nu slechts een in elkaar geperst beeld. Voor een rechthoek geldt hetzelfde. Een 4:3 verhouding kunnen we vergroten naar bijvoorbeeld 8:6 of 12:9; zolang de beeldverhouding niet verandert wordt, blijft het beeld gewoon zoals het is. Probeer nu eens rechthoeken in de verhoudingen van 4:3, 16:9, 21:9, 1.85:1 en 2.35:1 zo te vergroten en te verkleinen dat ze op elkaar passen.
Zie daar het probleem waar we sinds de invoering van breedbeeld, HD-ready, full-HD en diverse andere beeldformaten op DVD, Blu-ray en internet mee kampen. Dankzij de verschillende beeldverhoudingen, moeten er op elk apparaat trucjes uitgehaald worden om het beeld te laten "passen" wat het kijkgenot naar beneden haalt. Vroeger was de situatie simpel. Iedereen had een televisie met dezelfde beeldverhouding van 4:3. Alle programma's en films die speciaal voor de televisie werden opgenomen, konden derhalve op alle TV's prima afgespeeld worden. Toegegeven, vanwege de precieze technische details kloppen dit soort uitspraken niet helemaal, maar het gaat even om het idee. Bioscopen hadden, mede omdat ze in de jaren '50 graag mensen uit huis van hun geliefde toestel naar de bioscoop wilden lokken, een afwijkend breed formaat. Daarmee begon de ellende reeds, want dat beeld is daarom minder "hoog". Bioscoopfilms kunnen bekeken worden op een normaal toestel door het toevoegen van zwarte balken boven en onder het beeld.
Op zich was dat nog niet problematisch, want destijds werden zulke films niet al te vaak omgezet dan wel uitgezonden en als dat al gebeurde, duurde dat jaren na het uitbrengen ervan. Twee formaten met dito oplossingen konden we nog wel behappen. Decennia lang is het zo gebleven en ook computermonitoren hadden de bekende 4:3 verhouding. Totdat begin jaren '90 het idee begon te leven dat een breedbeeldformaat voor televisies veel beter zou zijn omdat dat meer overeen zou komen met de manier waarop mensen waarnemen in de realiteit. Mooi, een goed moment om eens af te rekenen met verschillende beeldformaten en voor eens en voor altijd een formaat te kiezen waar alle beeldschermen goed mee uit de voeten kunnen. Tenminste, dat is wat u zou denken niet waar? Vooruitgang moet toch echt vooruitgang zijn en geen achteruitgang. Dat is immers niet zo logisch. Helaas dacht onder andere Philips daar anders over. Breedbeeld werd gedefinieerd als 16:9 in afwijking van de goede oude televisie en de overige bioscoopverhoudingen.
Inderdaad, commerciële hoeren zijn bitches. U hoort gewoon voor veel geld naar de bioscoop te gaan om daarna de DVD te kopen en op een veel te dure televisie de brakkere uitvoering te zien. Zo zien zij het graag. De gevolgen waren niet mals. Nederland heeft de invoering van breedbeeld weliswaar tot 2007 kunnen rekken, maar daarna is het helemaal los gegaan. Bezitters van oude beeldschermen met een 4:3 verhouding kregen het probleem dat nu alle uitzendingen voor hen zwarte balken opleveren. Alles is immers breedbeeld en breedbeeld heeft qua verhouding minder hoogte dan wel verticale resolutie. Op breedbeeldtelevisies is het eveneens niet allemaal koek en ei. De meeste oude opnamen van voor 2007, kennen nog het "ouderwetse" 4:3 formaat. Dit formaat kan op verschillende manieren worden weergegeven op een 16:9. Men kan het signaal gewoon doorsturen, maar dan heeft u in beginsel een zwart vierkant. Elke televisie heeft tegenwoordig een soort van zoomfunctie die zo'n ongewenst passe-partout kan verwijderen, maar dan misvormt het beeld.
Meestal wordt het beeld dan passend gemaakt door het beeld schermvullend uit te rekken en u weet dat indien de beeldverhouding wordt veranderd, dat een verminkt beeld oplevert. Het kan echter nog erger. Aangezien we nu massaal zijn overgestapt op breedbeeld, moet het signaal wel breedbeeld worden. Dus maken zenders vaak gebruik van de "letterbox"-techniek. Bij deze techniek worden er simpelweg zwarte balken meegezonden met het signaal. Erg fijn, want nu heeft u per definitie op elke televisie zwarte balken! Vooral erg fijn indien u met een kanjer van een 42 inch televisie of groter in uw kleine woonkamer zit, want zo'n televisie vreet stroom en dan is nog steeds de helft van uw beeld zwart. Sommige televisies hebben de mogelijkheid om, ondanks het meezenden van die zwarte balken, het beeld toch op te rekken, maar andere apparaten maken er een potje van met, wederom, verminkte beelden als gevolg. Wat een dwaasheid. Met dank aan de industrie zit u regelmatig tegen een brievenbus aan te kijken. Het is alsof er een boerka over uw televisie hangt.
Goed, dan heeft u zwarte balken en als u pech heeft verschijnen ze ook nog eens aan de zijkanten naar gelang de ouderdom van het beeldmateriaal. Zelden horen we klachten, dus daar zal wel mee te leven zijn. Wat niet weet, wat niet deert niet waar? Alleen de kenner weet dat hij verneukt wordt indien hij wel zwarte balken ziet waardoor gesuggereerd wordt dat het beeld afwijkend is terwijl de commerciële zender in kwestie doodleuk zijn logo in de zwarte balk kan zetten. Waardoor u weet dat die balk gewoon kunstmatig is toegevoegd. Totdat u eens een DVD aanschaft waarop de film gewoon gecropt is. Croppen houdt botweg in dat de opname tot een bepaalde beeldverhouding wordt gebracht door materiaal weg te snijden. Daardoor kunt u wel eens een productie treffen waarop gezichten van de hoofdrolspelers opeens buiten beeld vallen of waarin specifieke details niet meer zichtbaar zijn. Maar ach, dat weet u toch niet. Slimmere producenten zorgen ervoor dat ze minder zichtbaar snijden en het beeldkader per gedeelte van de film aanpassen.
Moderne televisies lijken deze ongemakken onzichtbaar weg te poetsen. Zo is het vrijwel altijd mogelijk om ondanks alles toch een schermvullend beeld te krijgen en als het voldoende licht geeft, is het klootjesvolk wel tevreden. Deels heeft dat te maken met een andere zet van beeldschermfabrikanten. De massale invoering van LCD-schermen heeft mensen immuun gemaakt voor beelden van goede kwaliteit. LCD is naar ons idee inferieur aan goede oude beeldbuizen. Vergelijk maar eens een Sony Triniton breedbeeld CRT met de gemiddelde LCD-televisie of, als u HD-kwaliteit gaat vergelijken, een goede HD-CRT met een full-HD LCD-televisie. Natuurlijk beseffen we dat een dergelijk oordeel uitermate subjectief is, maar toch melden we op deze plaats dat we vinden dat LCD inferieure plastic rommel is met een lage kijkhoek, te harde kleuren die niet natuurgetrouw overkomen en een algemene wazigheid van het beeld. Logischerwijs maakt het op een kwalitatief minder scherm niks meer uit of u de televisie het beeld laat uitrekken of inzoomen.
Weer een ander probleem met de beeldverhoudingen treffen we aan als het scherm voor andere doeleinden moet worden gebruikt. Een televisie wordt van oudsher aangeschaft om lui onderuitgezakt met de hand in de broek naar programma's en films te kijken. Breedbeeld kan daarbij iets toevoegen aan uw filmervaring. Mooi dachten de fabrikanten, mensen willen breedbeeld, dus dan krijgen ze breedbeeld. Overal en altijd. Met als gevolg dat computerschermen eveneens sterk neigen naar breedbeeld. Erger nog, naar full-HD. Want full-HD werkt als marketinghype. Alles moet full-HD zijn, anders is het niet tof. Nou beste mensen, een full-HD scherm is inderdaad leuk voor video. 's Nachts na het typen van een artikel nog even masturberen op HD-porno. Tijdens het typen is breedbeeld echter kut. Beeldschermfabrikanten mogen dan wel beweren dat het brede beeld meer overeen komt met kijkgedrag: voor lezen geldt dat niet. Mensen lezen veel slechter als zinnen heel lang en breed zijn. Vandaar dat teksten minder breed dan hoog zijn.
Print even twee normale A4'tje met tekst uit. De eerste print u staand zoals u normaal een A4 afdrukt en de tweede liggend waarbij de tekst van links naar rechts de volledige breedte van het papier in beslag neemt. Staand leest beter niet waar? U ziet dat het nogal een verschil maakt of regels 20 centimeter lang zijn of 30 centimeter. Breedbeeld is kut om te lezen en webpagina's met lange teksten moet u naar beneden scrollen, niet naar de zijkant niet waar? Laat nou net die klote breedbeeldontwikkeling zich ook afspelen op het terrein van de computermonitoren. Weer die verhouding 16:9. Zoals gezegd leuk voor porno, maar niet voor tekst. En waar bent u nu het vaakst mee bezig op uw computer? Wacht, niks zeggen, u bent gewoon het vaakst aan het werk met teksten, spreadsheets en internetpagina's. U heeft derhalve verticale resolutie nodig. Vaak horen we dat mensen liever 16:10 hebben. Wat een toeval, want 16:10 is 4:2,5 en dat ligt, niet toevallig, wel erg dichtbij 4:3.
Tot overmaat van ramp hebben we tegenwoordig te maken met een veelvoud aan signalen die allemaal net even wat meer of minder van elkaar verschillen. Althans in elk geval als het om verwerking en omgaan met het beeld gaat. Vroeger had een 4:3 televisie gewoon de PAL-resolutie. De coaxkabel voor het analoge signaal ging in de daarvoor bestemde ingang en dat was het. Uiteraard waren er technieken als overscan nodig omdat het bij zeer oude televisies niet duidelijk was hoe de televisie het beeld ging behandelen, maar dat had meer betrekking op de grotendeels onzichtbare technieken van de ouderwetse televisies en niet op het proberen te verhullen van niet passende beeldformaten. Op moderne televisies kan het signaal op verschillende manieren binnenkomen die elk hun eigenaardigheden hebben. Gecombineerd met verschillende beeldverhoudingen en resoluties is het een complex geheel. Moderne televisies bedienen zich derhalve massaal van beeldverbeteraars die weliswaar problemen maskeren, maar ook weer het beeld manipuleren.
Zoals met alles geldt dat de werkelijkheid nog een stapje ingewikkelder is dan deze deels theoretische discussie. Alle veronderstellingen gaan min of meer uit van "vierkante" pixels. Deze pixels zijn de beeldpunten die samen het beeld vormen. Pixels hebben in beginsel geen vastgestelde grootte waardoor kleine schermen net zoveel pixels kunnen hebben als grote schermen. Het spreekt voor zich dat als de gebruikte pixels in een scherm een iets andere vorm hebben, het beeld iets vervormd wordt. Verder is er in het verleden wel gewerkt met een techniek om beelden op gekromde televisieschermen weer te geven en kende het PAL-signaal interlacing; het gebruik maken van 25 halve beelden in plaats van 50 hele beelden per seconde. Veel groter is het probleem van de "native" resolutie van moderne beeldschermen. Dat probleem houdt in dat met name LCD-schermen slechts presteren bij 1 resolutie. Andere resoluties worden op een LCD scherm, in tegenstelling tot de oude CRT-schermen, zeer slecht weergegeven.
Beeldmateriaal in andere resoluties is dus een probleem. Vooral omdat die afwijkende resoluties met name voorkomen op internet en televisie en monitor steeds vaker naar elkaar toe groeien. Men wil tegenwoordig alles kunnen bekijken op de schermen. Mobiele apparaten hebben het probleem eerder vergroot dan opgelost aangezien zij nog meer afwijkende formaten en resoluties introduceren. Video komt van zoveel verschillende bronnen dat het nog maar de vraag is hoe het afgespeeld kan gaan worden. Jarenlang zijn er zelfs videocamera's verkocht die deden alsof ze op het 16:9 formaat opnamen terwijl het beeld gewoon op 4:3 werd opgenomen en softwarematig aangepast werd. Een aantal niet nader te noemen televisiezenders presteren het om bij oude programma's delen weg te knippen. Andere zenders wringen zich in allerlei bochten om middels balken en uitrekken het probleem "op te lossen". Het spreekt voor zich dat al dat soort oplossingen geweld doen aan de kwaliteit van het beeldmateriaal.
Overweging.
Uit puur commerciële overwegingen heeft de industrie ons opgezadeld met een extreem groot probleem waar geen oplossing voor voorhanden is. Wat we ook doen en welk apparaat we ook kopen: we zullen altijd zwarte balken zien of op de een of andere manier concessies moeten doen met betrekking tot de kwaliteit van het beeld. En waarom? Omdat een paar handige marketingjongens ooit bedacht hebben dat mensen snel naar de bioscoop zullen rennen als de film daar in een betere beeldverhouding te zien is dan in vervormde staat op een relatief klein scherm dat in hun woonkamer staat. De werkelijkheid heeft hun praktijken echter ingehaald. Tegenwoordig zitten de bioscopen vol kut-Marokkanen en hebben steeds meer mensen een grote televisie thuis staan die een hoge resolutie aankan. In alle rust op de allerhoogste kwaliteit een film kijken: daar kan geen bioscoop aan tippen. Althans niet voor ons plezier. Lessen uit het verleden hebben er echter niet aan bijgedragen dat men beter gaat omspringen met standaarden.
Een klein kind kan zien dat het introduceren van verschillende verhoudingen ervoor zorgt dat er geen enkel scherm meer bestaat dat het merendeel correct kan weergeven. Het rare is dat vrijwel iedereen gelooft dat het wel goed zit, maar is het allemaal wel zo fraai? Er zijn mensen die roepen dat ze helemaal geen last hebben van die zwarte balken. Nee, nogal wiedes. Zij hebben, net als zoveel mensen tegenwoordig, eigenlijk een veel te grote televisie gekocht voor in hun kleine bijstandshuisje. Dus dan is het wel prettig als een deel van het scherm niet belicht wordt. Het scherm vreet echter wel veel meer stroom dan een kleinere televisie van vroeger die vanwege de enigszins gestandaardiseerde beeldverhouding wel een volledig beeld liet zien. Waardoor u zinloos 2 tot 3 keer zoveel stroom gebruikt. Daar zit u dan met uw 42 inch te besparen in een kamer vol spaarlampen die ook al weinig licht geven. Verandering is niet altijd vooruitgang, maar dat moet u dan wel even nader beschouwen.
Het stomme is dat het probleem niet ontstaan zou zijn als men had besloten de beeldverhoudingen intact te laten. Met de komst van de platte LCD- en plasmaschermen zijn televisies een stuk groter geworden qua beeldoppervlakte. Sowieso was het scherm dan breder geworden en zou het behouden blijven van de oude beeldverhouding een optie zijn gebleven. Wat eveneens beter zou zijn geweest voor het milieu, want veel mensen kopen breedbeeldtelevisies met een enorme diagonaal omdat ze qua hoogte kleiner lijken dan de oude 4:3 schermen. Wellicht hadden ze met de 4:3 verhouding televisies gekocht met een kleinere beeldoppervlakte wat resulteert in minder stroomgebruik. Zelfs als de heersende filosofie richting breedbeeld zou zijn gegaan, dan nog had de industrie veel meer kunnen doen aan standaardisatie. Breedbeeld is namelijk alleen leuk als het gaat om het bekijken van films die zich ervoor lenen. Waarom dan niet gekozen voor 16:9 voor televisie en film en 4:3 voor computermonitoren?
Twee verhoudingen zouden nog wel te behappen zijn, maar helaas kiest de industrie wederom voor verschillende formaten. Bioscoopopnames kennen zeker 2 verschillende formaten waarbij er ook nog gebruikt kan zijn van anamorphische lenzen om de opname te maken. Voor televisie is gekozen voor 16:9 terwijl er nog oude opnamen in omloop worden gebracht op het oude 4:3 formaat. Philips liet recent weten nieuwe televisies op de markt te brengen met een verhouding van 21:9. Een verhouding die wederom afwijkt van alle bestaande verhoudingen en weer net niet hetzelfde is als de bioscoopverhouding wat wel enigszins gesuggereerd wordt. Computermonitoren komen eveneens in verschillende smaken. Het klassieke 4:3 scherm moet ondertussen het veld gaan ruimen voor de 16:9, maar 16:10 komt ook sporadisch voor. Terwijl de gebruikers schreeuwen om 4:3 en schermen die kwalitatief beter zijn dan LCD. Toch gebeurt dat niet. Veel mensen denken er niet aan om te protesteren omdat ze wel erg blij zijn met de technologische ontwikkelingen.
Toegegeven, die technologische ontwikkelingen zijn snel gegaan en in veel gevallen de moeite waard. Video kan tegenwoordig per definitie een betere kwaliteit hebben omdat de beeldschermen hogere resoluties aankunnen. Bekijk bijvoorbeeld eens een leuke full-HD productie op een beest van een plasmascherm om het contrast te zien met de brakke LCD-schermen die bijna iedereen tegenwoordig heeft staan. Maar het had zoveel leuker kunnen zijn als men de beeldverhouding had gestandaardiseerd. Een of twee verhoudingen voor alle apparaten. Een droom die nooit werkelijkheid zal worden. Qua kwaliteit hadden er ook mooie tijden kunnen aanbreken. Goede oude CRT-scheren waren onovertroffen in beeldkwaliteit, "natuurlijke" kleuren, kijkhoek en verschillende resoluties. Een opvolgtechniek was eveneens in de maak in de vorm van HD-CRT en daarna leek Canon te komen met DE opvolger: de SED-TV. De SED-televisie zou alle LCD's en plama's doen verbleken, maar is kapot geprocedeerd wegens octrooikwesties.
Inmiddels moeten we constateren dat fabrikanten niks leren en gewoon op de oude voet door wensen te gaan. OLED zou een andere veelbelovende techniek moeten worden, maar als we zien hoe ze daarmee omgaan is het om te huilen. Jaren geleden produceerde Sony een scherm van 11 inch. Te klein voor een monitor en zeker te klein voor een televisie. Dit jaar komt Sony met een 17 inch en een 25 inch OLED-monitor, maar die zijn dan weer bedoeld voor de professionele markt. Voor de prijs koopt u zomaar een leuk autootje. LG belooft te komen met een 55 inch OLED-televisie. Waar ze nu nog vooral actief zijn in minischermpjes voor mobiele telefoons, is de tussenstap naar meer gangbare formaten weer een brug te ver. Economisch zal het best terecht zijn na een kunstmatig gecreëerde vraag, maar wij zetten er zo onze vraagtekens bij. Uiteindelijk zal de techniek wel meegroeien en zullen we neer worden gezet als oude zeikerds die geen afstand kunnen nemen van oude technieken. Voorkomen moet worden dat straks de masteropnames verkracht gaan worden om het weer te kunnen geven op brakke schermen.
Reacties: 1
Pagina's: 1 |
| Reactie door Sickofleft op 15-09-2011 om 23:52. |
Ik vind het knap dat u bovenstaand verhaal heeft kunnen samenstellen...
De terminologie in deze materie zegt me werkelijk niks.
Al die beeldformaten zeggen me ook weinig tot niks.
Wat ik wel zie is dat ik altijd wel ergens zwarte balken in beeld heb, onder, boven, links, rechts.
Een (1) standaard aan houden is schijnbaar te veel gevraagd?
Ik ben al blij dat de meeste pc's en tv's de zaak zelfstandig schermvullend maken.
Laat de EU hierover maar eens afspraken maken.
|
| Reactie toevoegen |
|
U dient in te loggen om een bericht te kunnen plaatsen.
|
|